Een obligatie: wat is het nou eigenlijk en hoe werkt het? Hoe kunnen beleggers er de voordelen van plukken en waar moeten ze voor waken? Welke varianten zijn er? Wat bepaalt de prijs van een obligatie en waarom gebruiken partijen obligaties als financieringsvorm? En ten slotte: belegt Verde Antico Vermogensbeheer in obligaties? Een kort en krachtige uitleg om je bekend te maken met obligaties.
Voorbeeld van een obligatie
Eenvoudig gezegd is een obligatie een schuldbewijs. Stel jij hebt een obligatie in bezit, dan heb je een vordering op de uitgever van de obligatie. De details van die vordering staan op de obligatie. Daarbij kun je denken aan het bedrag dat je nog krijgt van de uitgever, de rente die de uitgever je verschuldigd is en de periode waarover de betalingen moeten plaatsvinden.
Met een obligatie ben je dus eigenlijk de financier van de uitgever van de obligatie. Simpel gezegd geef je de uitgever geld en krijg je er een obligatie voor terug. Voor de uitgever is dit interessant, omdat hij het geld kan gebruiken voor investeringen; voor jou is het interessant, omdat je rendement maakt op je geld (mits de uitgever kredietwaardig is).
Een uitgever geeft in één keer heel veel obligaties uit. Net zoals jij, kunnen andere mensen en organisaties deze obligaties kopen. Zo hoeft de uitgever niet bij één partij een heel groot bedrag op te halen, maar kan de uitgever een groot bedrag verzamelen bij veel verschillende (kleine) partijen. Daarmee maakt een uitgever zich dus niet afhankelijk van één partij die een hoger rentepercentage en strengere voorwaarden zou kunnen afdwingen.
Wat is een obligatie en hoe werkt het?
Een obligatie is een financieel instrument dat door een uitgever (bedrijven, overheden en andere organisaties) kan worden ingezet om geld te lenen. De uitgever van de obligatie kan het geleende geld vervolgens gebruiken voor verschillende doeleinden. Stel de uitgever is een autofabrikant dan kan deze het geleende geld gebruiken voor het financieren van een nieuwe fabriek. Andere algemene doeleinden zijn het financieren van projecten, het uitbreiden van activiteiten, het doen van overnames en het herfinancieren van schulden.
Voordat een obligatie wordt uitgeven, wordt de structuur van de obligatie vastgesteld. Dit omvat meestal de volgende elementen:
- De nominale waarde: dit is het bedrag dat de uitgever belooft terug te betalen op de vervaldatum (tenzij het een perpetuele obligatie is) en waarover een eventuele couponrente wordt betaald. Het is dus niet per se het bedrag dat een belegger voor de obligatie betaalt (dat is alleen zo als de marktrente gelijk is aan de couponrente). Het bedrag dat een belegger voor een obligatie betaalt, wordt bepaald door de marktrentes. Stel de marktrente is hoger dan de couponrente (zie hierna meer uitleg over couponrente) dan is de marktprijs van de obligatie lager dan de nominale waarde van de obligatie; het omgekeerde is ook waar. Zo wordt het rendement dat gemaakt kan worden automatisch in lijn gebracht met het marktrendement, ongeacht de nominale waarde of couponrente die op de obligatie vermeld staat.
- De looptijd: dit is de periode waarover de obligatie bestaat. Een obligatie kan al voor vier weken worden uitgeven (denk bijvoorbeeld aan Treasury Bills van de Amerikaanse overheid), maar kunnen ook een eeuwige looptijd hebben (perpetuele obligaties). In het geval van obligaties met een korte looptijd, wordt de obligatie doorgaans zonder couponrente, maar tegen een korting uitgegeven ten opzichte van de nominale waarde (een zero-coupon obligatie). In dat geval volgt het rendement van de belegger uit de afbetaling van de obligatie op het moment van de vervaldatum. In het geval van perpetuele obligaties ontvangt de belegger het rendement uit de couponrentes die iedere keer opnieuw betaald worden.
- Couponrente: dit is het periodieke rendement dat gemaakt wordt op een obligatie. Stel een obligatie heeft een nominale waarde van €1.000, een couponrente van 5% en een rentebetalingsperiode van een jaar, dan ontvangt de obligatiehouder eens per jaar een couponrente van €50.
- De prospectus: Dit document bevat details over de uitgevende partij, kenmerken van de obligatie, het doel van de uitgifte en andere relevante informatie. Dit document helpt beleggers om beter te begrijpen waarin ze beleggen.
Obligaties kunnen op verschillende manieren uitgegeven worden, zoals op de beurs, over-the-counter (hier handelen institutionele beleggers rechtstreeks met elkaar), veilingen (vaak gebruikt door overheden), private plaatsingen en online platformen. Interessant aan beursgenoteerde obligaties is dat ze makkelijk verhandelbaar zijn (mits er voldoende volume is). Zo hoef je niet noodzakelijkerwijs de gehele looptijd van een obligatie uit te zitten, maar kun je ook profiteren van tussentijdse rentedalingen (waardoor de obligatie stijgt in waarde).
Voor- en nadelen voor beleggers
Voordelen
Zolang de tegenpartij kredietwaardig is, bieden obligaties je veel zekerheid als belegging. Je weet van tevoren wat je rendement zal zijn en over welke periode je dit rendement maakt. Als je zeer vermogend bent of in het geval van instituties, kunnen obligaties een veilige, relatief goed renderende manier zijn om je geld te stallen. Waar geld op de bankrekening tot €100.000 is verzekerd door overheden in Europa, kunnen er soms miljarden tegelijkertijd gestopt worden in veilige obligaties (van bijvoorbeeld zeer kredietwaardige landen). Zo heeft Berkshire Hathaway, het bedrijf van Warren Buffet, bij de opgave van het derde kwartaal van 2024 maar liefst $288 miljard aan U.S. Treasury Bills.
Nadelen
Het grote nadeel van obligaties zijn de opportuniteitskosten. Zodra je je geld belegt in obligaties, kun je het niet meer in iets anders beleggen. Dit is prima als je momenteel geen goede alternatieve beleggingen kan vinden vanwege bijvoorbeeld een zeer overgewaardeerde markt. Echter is het zonde om voor de lange termijn in obligaties te zitten, omdat beleggen in aandelen historisch gezien een beter rendement heeft opgeleverd dan beleggen in obligaties.
Welke varianten obligaties zijn er?
Er zijn veel verschillende varianten van obligaties; meer dan we in dit artikel behandelen. Desalniettemin volgen een aantal veelvoorkomende obligaties, zodat je verschillen snel zult herkennen.
- Vaste rente-obligaties: hierbij ontvang je een vaste rentevergoeding (couponrente) die vooraf is afgesproken en gedurende de looptijd niet verandert.
- Variabele rente-obligaties: deze obligaties hebben een rente die fluctueert op basis van een referentierente, zoals de Euribor. De rente kan periodiek aangepast worden, bijvoorbeeld elk kwartaal, waardoor de rendementen van de obligatiehouder meebewegen met de markt.
- Zero-coupon obligaties: deze obligaties betalen geen periodieke rente (couponrente). In plaats daarvan worden ze doorgaans met een korting op de nominale waarde uitgegeven en ontvangen beleggers aan het einde van de looptijd de nominale waarde. Het verschil tussen de aankoopprijs en de nominale waarde is het rendement.
- Inflatiegerelateerde obligaties: deze obligaties bieden bescherming tegen inflatie doordat de rente of hoofdsom wordt aangepast aan de inflatie. Hierdoor behoudt het kapitaal zijn koopkracht.
- Perpetuele obligaties: deze obligaties hebben geen vaste looptijd en betalen voor onbepaalde tijd rente aan de belegger. In veel gevallen heeft de uitgever hierbij het recht om de obligatie na een bepaalde periode terug te kopen.
Prijsbepaling van een obligatie
De waarde van een obligatie wordt bepaald aan de hand van de nominale waarde, een eventuele couponrente, de looptijd en de kredietwaardigheid van de uitgever. Voor het gemak laten we de kredietwaardigheid even buiten beschouwing.
Logischerwijs draagt een hogere nominale waarde bij aan een hogere waarde van de obligatie, omdat er aan het einde van de looptijd dan een hoger bedrag wordt afgelost. Evenzo draagt een hogere couponrente bij aan een hogere waarde van de obligatie, omdat er dan meer rendement gemaakt kan worden op de belegging. De looptijd is van belang voor de waarde van de obligatie, omdat deze bepaalt wanneer de nominale waarde wordt uitbetaald. Dat is van belang, omdat geld een bepaalde tijdwaarde heeft. Die tijdwaarde wordt bepaald aan de hand van de marktrente.
Stel een obligatie heeft een nominale waarde van €1.100 met een looptijd van een jaar en geen couponrente, terwijl de marktrente tien procent is. In dat geval is de huidige waarde van de obligatie €1.000 (1.100/1,10). Dit is logisch, want denk maar eens andersom: je wilt €1.000 uitlenen voor een jaar tegen een rentepercentage van tien procent. Dan heb je over een jaar €1.100. Stel de looptijd is niet één jaar, maar tien jaar, dan neemt de waarde van de obligatie af. Immers, je krijgt de nominale pas over een veel langere periode uitgekeerd. De waarde van de obligatie is in dat geval slechts €424,10 (1.100/1.10^10).
Hoe langer de looptijd van een obligatie, hoe gevoeliger deze is voor renteveranderingen. Lange looptijden hebben een grotere rentegevoeligheid, omdat het effect van de rente over een langere periode doorwerkt. Dit betekent dat bij een rentestijging de waarde van langlopende obligaties sterker daalt dan die van kortlopende obligaties; bij een rentedaling stijgen ze juist sterker.
Waarom worden obligaties gebruikt als financieringsvorm?
Breed kapitaalpubliek, lagere kosten en betere voorwaarden
Een emittent (= uitgever van obligaties) geeft in een keer heel veel obligaties uit. Net zoals jij, kunnen andere beleggers deze obligaties kopen. Zo hoeft de uitgever niet bij één partij een heel groot bedrag op te halen, maar kan de uitgever een groot bedrag verzamelen bij veel verschillende (kleine) partijen. Daarmee maakt een uitgever zich dus niet afhankelijk van één partij die een hoger rentepercentage en strengere voorwaarden zou kunnen afdwingen.
Lange looptijden
Obligaties bieden de mogelijkheid om financieringen aan te trekken voor lange periodes, bijvoorbeeld dertig jaar of meer. Dit is interessant voor projecten die ook een lange looptijd hebben. Stel je bijvoorbeeld een energiebedrijf voor dat een nieuwe energiecentrale wil aanleggen. Dit vereist enorme hoeveelheden kapitaal, maar biedt ook redelijk goed voorspelbare rendementen over een lange periode. Indien de marktrente gunstig genoeg is om de centrale te financieren, is het wenselijk om de gehele financiering veilig te stellen voor de gehele looptijd van het project. Immers, als je een kortere looptijd hanteert voor de financiering, is het de vraag of de rente ook nog gunstig is bij de herfinanciering van de lening. Daarentegen kun je tussentijds wel gebruik maken van gedaalde rentes om de lening mee te herfinancieren (mits de voorwaarden dit toestaan), waardoor het netto rendement van de energiecentrale toeneemt.
Geen directe terugbetalingsdruk
Obligaties bieden de mogelijkheid om tussentijds enkel rente te betalen voor leningen in tegenstelling tot bijvoorbeeld hypotheken waarbij je ook dient af te lossen. De hoofdsom (de nominale waarde) hoeft pas afgelost te worden aan het einde van de looptijd. Hierdoor is het makkelijker om de cashflows op orde te houden en is er meer ruimte om te blijven investeren.
Desalniettemin komt de aflossing dan wel in één keer. Idealiter wordt het allerlaatste moment niet afgewacht, maar wordt de lening tussentijds al geherfinancierd (hier moet al rekening mee gehouden worden bij de voorwaarden). Extra gunstig zou het zijn als de lening wordt geherfinancierd tegen een lager rentepercentage, waardoor de emittent er weer voor een lange tijd tegenaan kan met lagere lasten.
Maakt Verde Antico Vermogensbeheer gebruik van obligaties?
Zeker! Maar we gebruiken het alleen als tijdelijke, tussentijdse oplossing. Specifieker maken we gebruik van geldmarktfondsen waarin veel verschillende kortlopende, liquide en veilige financiële instrumenten zitten, waaronder obligaties. We maken hier gebruik van, omdat we dan tussentijds kunnen profiteren van een klein en veilig rendement terwijl we nog op zoek zijn naar goede beleggingen. Zodra we bedrijven vinden met een goed verdienvermogen voor een aantrekkelijke prijs, verkleinen we onze positie in geldmarktfondsen en vergroten we onze positie in de desbetreffende bedrijven om een zo goed mogelijk rendement na te streven voor onze cliënten.
